DVB-T2: kit czy hit?

Od kilku miesięcy w Polsce rozgłos uzyskuje naziemna telewizja cyfrowa w formacie DVB-T2. Czym różni się DVB-T2 od samego DVB-T? Jakie są multipleksy naziemnej telewizji cyfrowej w Polsce nadawane w przekazie DVB-T2? Jak odbierać kanały telewizyjne za pośrednictwem DVB-T2? Jak wyglądał odbiór telewizji naziemnej sprzed procesu refarmingu? Na te pytania odpowiedzi można znaleźć w tym artykule.

Czym jest DVB-T2?

    DVB-T2 to standard naziemnej telewizji DVB-T drugiej generacji służący do transmisji skompresowanych danych multimedialnych. Do kompresji audio - wideo przyjęto standardy MPEG-2 i MPEG-4 (H.264/AVC). Również planowane jest wdrożenie standardu MPEG-5 (H.265/HEVC). W przeciwieństwie do klasycznego DVB-T, DVB-T2 wykorzystuje o połowę mniej pojemności pasma radiowego.

Historia DVB-T2

    Początki tegoż standardu wiążą się ze stworzeniem przez Grupę DVB formalnej grupy nadawczej TM-T2 w marcu 2006 roku. Wszystko po to, aby opracować zaawansowany schemat modulacji zaadaptowany przez standard naziemnej telewizji cyfrowej II generacji - DVB-T2.

    W 2008 roku DVB-T2 ujrzało pełne światło dzienne. W dniach 12-16 września na wystawie IBC 2008 w Amsterdamie (Holandia) na stanowisku brytyjskiego regulatora komunikacyjnego Ofcom zaprezentowano po raz pierwszy na żywo emisję DVB-T2. Pozwoliło to ludziom poznać szersze poznanie możliwości i ocenę sprawności rozwiązania. Kilka miesięcy później, w grudniu, włoski nadawca publiczny Rai rozpoczął testy transmisji rozdzielczości UHDTV w standardzie T2.

    31 marca 2010 roku Wielka Brytania uruchomiła pierwsze nadajniki naziemnej telewizji cyfrowej w standardzie DVB-T2. Testy trwały od grudnia 2009 roku, a przy tym wszystkim rozwojowi technologii radiowo-telewizyjnych na Wyspach Brytyjskich sprzyjała naziemna telewizja analogowa (do 2012).

    Pierwsza emisja telewizyjna w przekazie DVB-T2 w Polsce została uruchomiona 21 grudnia 2012 w ramach testów. Na częstotliwości 538 MHz (k. 29) nastąpił start emisji testowej, a dokładniej w Warszawie (PKiN). Moc emisji wynosiła 2 kW ERP, a w skład multipleksu testowego T2 wchodziły: TVP 1 HD, TVP 2 HD, TVP Info / TVP Warszawa, TVP Kultura, TVP Historia i TVP Info.

    Od 3 do 31 lipca 2015 roku z RTCN Warszawa - Raszyn przeprowadzano testową emisję DVB-T2 w jakości 4K, z kompresją HEVC. Celem tejże emisji było wypróbowanie nowych technologii.

Refarming

    Zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej część pasma wykorzystywanego przez telewizję naziemną musiała zostać przeznaczona na rozwój telefonii komórkowej - standard 5G. Sprawiło to, że konieczne było zwolnienie pasma 700 MHz, a także reorganizacja właśnie multipleksów telewizji naziemnej. Proces ten jest nazywany refarmingiem. Refarmingiem częstotliwości. Co więcej, standard nadawania telewizji naziemnej uległ zmianie. Został on zastąpiony nowszym i bardziej efektywnym standardem DVB-T2/HEVC.

    Pierwsze przejścia z DVB-T na DVB-T2 nastąpiły 28 marca, w województwach dolnośląskim i lubuskim. Ostatnie nadajniki w Polsce zmianom tym uległy 27 czerwca, w województwach warmińsko-mazurskim, podlaskim, lubelskim i częściowo mazowieckim. Oto wykaz przełączeń dla najważniejszych nadajników w Polsce:

        28.03      Jelenia Góra / Śnieżne Kotły

                         Kłodzko / Czarna Góra

                         Kudowa-Zdrój / Góra Parkowa

                         Lubań / Nowa Karczma

                         Wałbrzych / Chełmiec

                         Wrocław / Ślęża

                         Wrocław / Żórawina

                         Zielona Góra / Jemiołów

                         Zielona Góra / ul. Ptasia

                         Żagań / Wichów

       25.04       Białogard / Sławoborze

                         Białystok / Krynice

                         Bydgoszcz / Trzeciewiec

                         Ciechanów / ul. Monte Cassino

                         Gdańsk / Chwaszczyno

                         Gdynia / Oksywie

                         Gniezno / Chojna

                         Konin / Żółwieniec

                         Koszalin / Gołogóra

                         Koszalin / Góra Chełmska

                         Lębork / Skórowo Nowe

                         Piła / Rusinowo

                         Płock / Rachocin

                         Poznań / Śrem

                         Słupsk / Bierkowo

                         Szczecin / Kołowo

                         Toruń / Grębocin

        23.05      Częstochowa / Wręczyca Wielka

                         Dęblin / Ryki

                         Kalisz / Mikstat

                         Katowice / Kosztowy

                         Kielce / Komin EC

                         Kielce / Święty Krzyż

                         Konin / Żółwieniec

                         Kraków / Chorągwica

                         Leżajsk / Giedlarowa

                         Łódź / Zygry

                         Opole / Chrzelice

                         Przemyśl / Tatarska Góra

                         Przysucha / Kozłowiec

                         Rzeszów / Baranówka

                         Rzeszów / Sucha Góra

                         Solina / Jawor

                         Szczawnica / Prehyba

                         Tarnów / Góra św. Marcina

                         Tarnobrzeg / Machów

                         Wisła / Skrzyczne

                         Zakopane / Gubałówka

        27.06      Białystok / Krynice

                         Ciechanów / ul. Monte Cassino

                         Dęblin / Ryki

                         Elbląg / Jagodnik

                         Giżycko / Miłki

                         Iława / Kisielice

                         Lublin / Boży Dar

                         Lublin / Piaski

                         Lublin / ul. Raabego

                         Łomża / Szosa Zambrowska

                         Olsztyn / Pieczewo

                         Ostrołęka / Ławy

                         Płock / Rachocin

                         Siedlce / Łosice

                         Skierniewice / Bartniki

                         Suwałki / Krzemianucha

                         Warszawa / PKiN

                         Warszawa / Raszyn

                         Zamość / Tarnawatka

U mnie nadajniki przeszły refarming 25 kwietnia, podczas drugiego etapu. Mimo tego, jestem też w zasięgu nadajników takich jak Elbląg-Jagodnik, więc słabsze emisje warmińsko-mazurskie wyłączono w formie dotychczasowej dopiero w IV etapie, 27 czerwca.

Od czego to się zaczęło?

    Skłonił mnie do tego pobyt na 2-tygodniowym obozie Potęga Prasy w Rewalu, gdzie pracowałem jako dziennikarz. W pokoju 1, w którym było nas pięciu, dużo się działo. Mój dobry przyjaciel z Górnego Śląska i ojciec chrzestny mojego pobytu - Michał, przywiózł ze sobą dekoderek WIWA obsługujący DVB-T2.

    Miejscem odbioru był wspomniany pokój w ośrodku wypoczynkowym Mieszko. Był też tam telewizor Manta, który miał zainstalowane liczne kanały cyfrowej telewizji kablowej. Mimo to, postanowiliśmy wypróbować...

    Najbliższy nadajnik znajdował się w Trzęsaczu, w odległości 2,5km od ośrodka. Był to zachodniopomorski MUX3 na kanale 38 o mocy 0,1 kW H. Przeszukaliśmy całe pasmo i - niestety - niczego nie znaleziono. Ani Trzęsacza, ani Gryfic, ani Trzebiatowa, ani Sławoborza, ani Kołowa, ani Międzyzdrojów...

    Wtedy postanowiłem nie być gorszym nabyć jakiś dekoder DVB - T2. Jako DX-er przyznam szczerze, że lubię eksperymentować, z zachowaniem pewnej granicy mentalnej... 9 sierpnia 2022 roku nabyłem w RTV Euro AGD odbiornik Manta DVBT015. Szczerze, nie byłem pewien, czy wziąć Optiboxa, czy Wiwę, czy Mantę. Cena produktu wynosiła ok. 110 zł.

Instalacja

    Rozpakowanie zajęło mi kilka minut, podłączenie podobnie. Mimo tego, musiałem jeszcze włożyć baterie do pilota. Później wziąłem się za uruchomienie telewizora Sony Bravia i wyszukania źródła... Padło na HDMI 2.

jeden z pierwszych wyszukanych MUXów - MUX3 Pomorze

Oto sygnały, które mi wyszukało na dzień dobry:

    I tu jest pies pogrzebany, albowiem musiałem długo męczyć się nad instalacją multipleksów 1. i 2. Wyszukiwałem sygnały ręcznie, jednak siła odbioru nie pozwoliła mi na pełną instalację Polsatów i Tefałenów. Dla mnie to niebywałe, albowiem jeszcze za starego standardu odbierałem MUX1 i MUX2 normalnie. Chociaż nie ukrywam, że chwaszczyńskie emisje boxów 1 i 2 niekiedy potrafią się zacinać, co jest specyficzne dla DVB-T. Nazajutrz udało mi się odebrać oba multipleksy w trafnej jakości.

    37    MUX 1    Gdańsk / Chwaszczyno    100,00    H

    44    MUX 2    Gdańsk / Chwaszczyno    100,00    H

    Ku moim oczom ukazały się również emisje z najbliższego mi województwa zewnętrznego, a dokładniej warmińsko - mazurskiego. Mobilna na 21 (@10kW), olsztyński MUX3 na 23 (@25kW), MUX1 na 26 (@10kW), TVP na 27 (@10kW), MUX2 na 44 (@10kW) i... znowu MUX3 Olsztyn! Tym razem na k.48 (@12km). Nadajnik: Elbląg - Jagodnik, jeden z nadajników, które mam dostępne w paśmie radiowym FM. Odległość wynosi 76km. Niestety, procenty wypisywane przez system Manta uniemożliwiały mi zainstalowanie tych emisji. Mimo to, mam je zapisane na trybie naziemnym Bravii ;)

   Oto kanały składowe MUXów zapisanych przez dekoder:

    MUX 1    Eska TV, TTV, Polo TV, TTV, Antena HD, TV Trwam, Stopklatka TV, Fokus TV

    MUX 2    Polsat, TVN, TV 4, TV Puls, TVN 7, Puls 2, TV 6, Super Polsat

    MUX 3    TVP1 HD, TVP2 HD, TVP3 Gdańsk, TVP Historia, TVP Sport HD, TVP Info

    MUX 4    Wydarzenia 24 HD*

*pozostałe kanały są płatne i nie były dla mnie dostępne - system nie zapisał reszty MUX w pamięci

    Ale za to pojawiły się też emisje z Litwy i - o zgrozo - Rosji. Pierwszym sygnałem możliwym do oglądania był MUX2 RTRS z Kaliningradu (k.47 @100kW @133km). Tak sobie myślałem - czy nie wpadnie do mnie policja lub ABW z taranem za rosyjskie stacje. Oto, co mogłem oglądać na rosyjskim MUX2:

• REN TV - jedna z największych stacji komercyjnych w Rosji, odpowiednik Polsatu
• Spas - chrześcijańskie, prawosławne
• STS - znany mi z Cyfry+ kanał z naciskiem na rozrywkę i seriale, przypomina mi Puls 2
• Domasznyj (domowy) - o domach, ogrodach, reality-show
• TV3
• Piatnica (piątek, dawniej Cze!, Pierec) - kanał rozrywkowy, znany z lokalnej wersji MasterChefa
• Zwiezda - propagandowy kanał Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej
• Mir - telewizja międzynarodowa dla krajów Wspólnoty Niepodległych Państw, znana mi z krymskich sieci kablowych w 2011
• TNT - konkurencja dla STS, dużo seriali i rozrywki, kanał znany mi z Cyfry+ i ww. Ukrainy (Krym)
• Muz-TV - najpopularniejsza stacja muzyczna w Rosji

    Największe zainteresowanie wzbudziły u mnie: PEH, CTC, Mir, THT i MY3. Nawet prokremlowska (fuj!) Zwiezda. Multipleks pierwszy z kolei był obfity w kanały ogólnokrajowe (k.30 @100kW):

• ORT - znany jako Pierwyj kanał, nikomu raczej nie trzeba przedstawiać, jeden z nadawców publicznych
• Rossija 1 - dawniej RTR, kanał drugiego nadawcy publicznego (WGTRK), obfity w anteny regionalne
• Matcz!TV - kanał sportowy ze stajni Gazpromu, dawniej Rossija-2 (również sportowa!)
• NTV - jedna z najważniejszych stacji komercyjnych, przejęta swego czasu przez... Gazprom, podobnie jak Pierwyj, R1 i R24 jest kanałem pełnym propagandy
• 5 kanał - nie mylić z ukraińskim kanałem informacyjnym, jest to kanał docelowo przeznaczony dla Sankt-Petersburga, spadkobierca programu leningradzkiego radzieckiej TV
• tematyczne od RTR: kulturalna Rossija-K, dezinformacyjna Rossija-24 i dziecięcy Karuzel
• OTR - kanał należący do rządu Federacji Rosyjskiej, pełen tematyki regionalnej od Kaliningradu po Władywostok
• TV Centr - jedna z głównych komercji, znana mi z Ukrainy
• 3 kanały radiowe: Radio Rossyji, rozrywkowe Radio Majak i dezinformacyjne VestiFM

    Jakość tych kanałów była bardzo zadowalająca, jednakże nie było to stałe zjawisko. Jest to tzw. propagacja troposferyczna, która następuje od maja do września (głównie przy dobrej pogodzie) i ułatwia odbiór dalszych emisji telewizyjnych i radiowych.

    Oglądając OPT, PTP 1, HTB i PEH, odczuwałem propagandę Kremla. Na Pierwom chociażby była ukazana mapa spiecapieracyji, gdzie była pokazana Ukraina z bohomazami podbojów Rassijskoj Fiederacyji i bez Krymu. Z kolei na Rossyji 1 mówiono o wielkich sukcesach specjalnej operacji wojennej w Enerhodarze w zaparozskoj obłasti. Komercyjne REN-TV - serwis informacyjny z nowinkami o inflacji, pod czym kryły się sankcje związane z wiadomo, czym. Co więcej, na lientach było widać przewijające się nazwy miast z temperaturami powietrza, a wśród nich w grażdance... Simfjeropol' i Sjewastopol'. Przepraszam za wyrażenie - oszołomy, nie patrioci.

    Oprócz telewizji z kraju - matecznika zbrodni wojennych XXI wieku, udało mi się pooglądać kanały publiczne z Litwy.

• 

  logotypy kanałów LRT od 2022

  LRT Televizija (ex: LTV, L1) - publiczna Jedynka, program flagowy to Panorama
• LRT Plius (ex: LTV2, LRT Kultura) - kanał drugi, skierowany bardziej na kulturę, rozrywkę, sport i dokument

    Międzynarodowego LRT Lituanica (ex: LTV World) nie ma. Co więcej, oba kanały były zdublowane, ale różniące się obrazem - po 2 razy HD i po 2 razy SD.

    Na Pliusie był program Kultūringai su Nome, gdzie mówiono o najpewniej muzyce klasycznej (isz fortepjano), z kolei na Jedynce był film dokumentalny Narodowa ekspedycja: Dnieprem przez Ukrainę o trwającej na ten kraj inwazji.

    Pozostało mi zgrać MUX6 na k. 39 z Chwaszczyna. Jeżeli mieszkacie w Poznaniu czy Częstochowie - multipleks z kanałami TVP wyższej jakości możecie znaleźć na tej samej częstotliwości. Eksperymentalny MUX-6 zawiera kanały TVP w formacie HEVC-T2, a dokładniej: TVP 4K, TVP Dokument, TVP Nauka, TVP Polonia, TVP Rozrywka i TVP World. Wszystkie kanały w HD, oprócz TVP 4K. Odbiór imponujący, aczkolwiek miejscami zacina, jak czasami MUX2. Próbowałem odebrać multipleks Michała Winnickiego z Gdańska, lecz 2 kW sygnału nie dotarły do mnie w kilkanaście kilometrów w dobrej jakości - 4%... szkoda. Gdybym podłączył kabel antenowy do Sony Bravii, to raczej by zapisało - tam technologia zapisu kanałów jest wręcz inna. Nie zapisało mi również emisji z Elbląga, Olsztyna czy Kisielic k. Iławy.

    Poniżej zapping kanałów z 26 grudnia 2022 roku, z zainstalowanym tego dnia MUX-6 po ostatnich rozterkach w sierpniu.

Podsumowując, DVB-T2 to nawet ciekawa sprawa, jednakże pochłonęła ona sporo odbiorników naziemnej telewizji cyfrowej z koniecznością dokupywania dekodera czy wymiany telewizora. Osobiście oglądam prędzej Platformę Canal+, lecz - jak już mówiłem - Potęga Prasy skłoniła mnie do podjęcia eksperymentów z DVB-T2. W każdej chwili nawet mogę przełączyć kabel antenowy z dekodera do telewizora i na odwrót!